Rozmowa z ekspertem: Język obcy jako narzędzie budowania kariery w Polsce i za granicą

Język jako narzędzie mobilności zawodowej

Jak Pani znajomość języków obcych wpływa na mobilność zawodową – zarówno w Polsce, jak i za granicą?

Karolina Kasperska: Jako absolwentka Filologii Germańskiej na UAM i Lingwistyki Stosowanej na UW mogę śmiało powiedzieć, że języki obce stanowią podstawę mojego rozwoju zawodowego. Języki obce, a zwłaszcza język angielski, są w życiu zawodowym niezbędne – zarówno do komunikacji w międzynarodowych organizacjach, jak i do rozwoju zawodowego, ponieważ część materiałów szkoleniowych powstaje globalnie, właśnie w języku angielskim.

W jaki sposób znajomość języka angielskiego nadal otwiera drzwi na rynku pracy, a kiedy warto zainwestować w naukę drugiego języka?

Karolina Kasperska: W dzisiejszym globalnym świecie tworzymy zespoły ponad granicami, uczymy się od siebie nawzajem i korzystamy z dostępnych zasobów w zależności od wielu czynników – niezależnie od języka ojczystego, ponieważ językiem komunikacji w pracy jest angielski. Opanowanie go na wysokim poziomie otwiera wiele drzwi i nie jest już niczym wyjątkowym – bez znajomości angielskiego trudno dziś o zatrudnienie w większości zawodów, na wielu stanowiskach, w firmach i organizacjach.
Uczenie się kolejnego języka obcego może przynieść organizacji wyłącznie korzyści. Jeśli na przykład pracujemy w szwedzkiej firmie, znajomość języka szwedzkiego, choćby na poziomie podstawowym, będzie zawsze mile widziana. Przez język uczymy się przecież także kultury danego kraju – zaczynamy interesować się jego muzyką, kinematografią czy literaturą. To znacznie więcej niż tylko umiejętność tworzenia poprawnych wypowiedzi.

Jakie korzyści (poza zawodowymi) może dać znajomość języków obcych?

Karolina Kasperska: Myślę, że zawsze warto uczyć się kolejnego języka obcego, choćby ze względu na ogólnie znane korzyści dla naszego układu nerwowego – to wspaniałe ćwiczenie dla mózgu. Badania pokazują, że znajomość więcej niż jednego języka może opóźniać objawy chorób neurodegeneracyjnych, takich jak demencja, wspierać koncentrację, pamięć i elastyczność myślenia, a nawet zwiększać tzw. rezerwę poznawczą mózgu.

Jakie języki uważa Pani obecnie za „języki przyszłości”?

Karolina Kasperska: To zależy od tego, co będzie nas interesowało i w jakich obszarach będziemy chcieli się rozwijać. Aczkolwiek jedno jest pewne – w najbliższej dekadzie język angielski utrzyma swoją pozycję lingua franca. Wskazuje na to jeden z naszych raportów, The Future of English, do którego powstania zbadaliśmy rolę tego języka globalnie oraz jego wykorzystywanie na różnych kontynentach. Jednym z naszych kluczowych wniosków jest to, że angielski utrzyma swoją pozycję wiodącego języka komunikacji na całym świecie.

Rola technologii w nauce języków

Jak technologia – liczne aplikacje, sztuczna inteligencja, platformy e-learningowe – zmieniły sposób, w jaki uczymy się języków?

Karolina Kasperska: W nauczaniu języków obcych wykorzystanie tzw. „nowych technologii”, a obecnie także narzędzi wspieranych przez sztuczną inteligencję, zawsze było bardziej popularne niż w przypadku innych przedmiotów szkolnych. Uważam, że SI czyni proces uczenia się bardziej inkluzywnym – przede wszystkim dlatego, że wiele narzędzi (jeszcze) dostępnych jest bezpłatnie i można z nich korzystać wtedy, kiedy mamy czas i motywację do nauki.
Trzeba podkreślić, że narzędzia SI stanowią jedynie uzupełnienie dobrze dobranych metod nauczania, wdrażanych przez nauczyciela lub nauczycielkę z prawdziwego zdarzenia. Moim zdaniem to właśnie najlepsze połączenie na dziś: przeszkolony nauczyciel oraz odpowiednio dobrane do potrzeb uczącego się narzędzia SI.
Oczywiście należy też pamiętać, że nie wszyscy mają równy dostęp do szybkiego internetu, odpowiedniego sprzętu czy wiedzy na temat narzędzi SI, które mogą znacząco wspierać samodzielną naukę.

Czy narzędzia takie jak ChatGPT lub inne AI mogą wspierać naukę języków obcych?

Karolina Kasperska: Oczywiście – i o to najlepiej zapytać ChatGPT – odpowiednio podając mu wcześniej informacje o tym, jak najlepiej się uczymy lub na co chcemy położyć nacisk. Narzędzia oparte na sztucznej inteligencji, takie jak ChatGPT, mogą skutecznie wspierać naukę języków obcych, oferując natychmiastową pomoc językową, korekty i możliwość prowadzenia konwersacji. Ułatwiają dostęp do treści dopasowanych do poziomu uczącego się i pozwalają ćwiczyć język w bezpiecznym, niewartościującym środowisku. Dzięki nim uczniowie mogą uczyć się w dogodnym dla siebie czasie i tempie, co sprzyja indywidualizacji nauki.

Jakie cyfrowe rozwiązania poleciłaby Pani osobom, które chcą nauczyć się języka „po godzinach”?

Karolina Kasperska: Sztuczna inteligencja oferuje dziś narzędzia do nauki indywidualnej niemal na każdym poziomie zaawansowania i – w zależności od umiejętności użytkownika – pozwala rozwijać wszystkie kompetencje językowe. Możemy ćwiczyć mówienie, prowadząc rozmowy z botem, pisać różnorodne teksty, odgrywać dialogi czy analizować błędy. Oglądając filmy, seriale czy krótkie materiały na platformach streamingowych, osłuchujemy się z językiem w różnych rejestrach i akcentach.
Ważne jest jednak, aby zachować równowagę – warto zaplanować swój czas przed ekranem tak, by był dobrze wykorzystany, np. ucząc się języka, oglądając filmy po angielsku lub grając w gry w tym języku. Dzięki temu uczymy się niejako „przy okazji”, a sam proces staje się szybszy, bardziej naturalny i przyjemny.
Pamiętajmy też, że nieważne, jak mądrze wykorzystana jest przez nas sztuczna inteligencja, praca z nią nie zastąpi nam doświadczenia nauki w klasie z innymi osobami.

Tradycyjna nauka języka a technologia – czy jedno wyklucza drugie?

Czy tradycyjne metody nauki (np. kursy stacjonarne) wciąż są skuteczne, czy wypierają je rozwiązania cyfrowe?

Karolina Kasperska: Moim zdaniem idealnym rozwiązaniem byłaby nauka z nauczycielką lub nauczycielem – stacjonarnie lub online – którzy potrafiliby, bazując na swojej wiedzy, dostosować narzędzia cyfrowe odpowiednio do naszych potrzeb. Do tego jednak potrzebujemy dobrze przeszkolonych nauczycieli i sprawdzonych, rekomendowanych narzędzi. Z pewnością ogromną zaletą narzędzi opartych na sztucznej inteligencji jest szybka reakcja oraz fakt, że są one bezstronne w ocenie efektów naszej nauki.
Korzystając z takich narzędzi, powinniśmy jednak kierować się tymi samymi zasadami, co ogólnie w internecie: dbać o bezpieczeństwo, chronić dane osobowe i kontrolować czas spędzany online.

Uczenie się z pomocą sztucznej inteligencji daje poczucie sprawczości – możemy samodzielnie planować swoją naukę i podążać za wyznaczonym przez siebie tempem. Czy taka forma nauki jest bardziej skuteczna? Czy motywacja rzeczywiście wzrasta, gdy dostęp do nauki języka obcego jest niemal na wyciągnięcie ręki? Odpowiedzi na te pytania przyniosą dopiero kolejne miesiące i lata, wraz z wynikami badań analizujących pierwsze doświadczenia z wykorzystaniem SI jako wsparcia w uczeniu się i nauczaniu języków obcych.

Więcej o odpowiedzialnym wykorzystaniu sztucznej inteligencji można znaleźć w naszym najnowszym raporcie.

O ekspercie

Karolina Kasperska – Head of English and School Education w British Council

Nauczycielka języka angielskiego i niemieckiego z bogatym doświadczeniem w zarządzaniu organizacjami i projektami. Tematy, które ją najbardziej interesują, to edukacja w sytuacjach kryzysowych, badania nad nauczaniem języka angielskiego, zwłaszcza w kontekście integracji technologii, rozwijania umiejętności językowych. W British Council kieruje programami związanymi z nauczaniem języka angielskiego i edukacją włączającą.