Strefa Klienta
Po przeczytaniu tego tekstu dowiesz się…
- Jakie negatywne skutki ma na naszą rzeczywistość perspektywa akcjonariuszy
- Dlaczego w XXI w. na sektorze finansowym spoczywa większa odpowiedzialność niż w poprzednim stuleciu
- Czego dotyczą kodeksy etyczne najbardziej prestiżowych kwalifikacji zawodowych
Poniżej prezentujemy wypowiedzi pięciu czołowych organizacji zrzeszających profesjonalistów z obszaru finansów i szerzej - biznesu. Każdy przedstawiciel stowarzyszenia odpowiadał na cztery pytania związane z etyką i zagadnieniami finansowymi, kryzysem 2008 r. oraz spojrzeniem młodej generacji na deficyt zachowań etycznych w świecie biznesu.
Na pytanie o to, czy system kapitalistyczny powinien być etyczny, możemy odpowiedzieć hipotetycznym pytaniem: Co by się wydarzyło, gdyby etyki w nim zabrakło? Oczywistym i rychłym skutkiem byłyby prawdopodobnie wojny ekonomiczne wynikające ze wzajemnych oszustw, malwersacji i braku poszanowania jakichkolwiek zasad. O etyce zwykło się mówić w kategoriach biznesowej słabości czy wręcz wady, a to etyka stanowi kręgosłup dobrobytu i stabilizacji, gdzie przedkłada się dobro wspólne nad własne. Etyka bywa również niesłusznie „oskarżana” o rezygnację z przychodu, kiedy obopólny zysk z właściwie przeprowadzonej transakcji jest ze wszech miar etyczny. Kluczem do zrozumienia etyki jest jej rozpatrywanie w kategoriach zrównoważonego rozwoju.
tyka jest jednym z trzech fundamentów kwalifikacji ACCA. Obok wiedzy (reprezentowanej przez konieczność zdania dziewięciu egzaminów z poziomu Fundamentals i pięciu z siedmiu do wyboru z poziomu Professional) i doświadczenia (czyli udokumentowanych co najmniej 36 miesięcy pracy w finansach połączonych ze zdobyciem określonych kompetencji potwierdzonych przez mentora). Oznacza to, że żadna osoba nie może zostać członkiem ACCA, jak również otrzymać jakiegokolwiek certyfikatu ACCA bez wykazania się znajomością zasad etyki w biznesie. Konsekwencją ujawnienia nieetycznego zachowania członka lub studenta ACCA może być podjęcie dochodzenia przez organizację mającego wyjaśnić okoliczności zdarzenia, które może pociągnąć za sobą szereg działań, z bezpowrotnym usunięciem z rejestru ACCA włącznie. Ta fundamentalna wartość przypisana etyce wynika z dużej odpowiedzialności, którą finansiści legitymujący się ACCA muszą ponosić, pełniąc swoje funkcje. Często od ich decyzji i rekomendacji zależą losy kluczowych transakcji, a czasem i byt całej organizacji, dlatego nawigowanie zgodnie z etycznym kompasem może przesądzić nie tylko o powodzeniu transakcji, ale i o dobrobycie organizacji i pracujących w niej ludzi.
Zasady etyki są w niektórych krajach, np. w Wielkiej Brytanii, do tego stopnia egzekwowane, że zdarzały się skrajne przypadki relegowania z grona członków organizacji zrzeszających finansistów osób, które zostały przyłapane na jeździe „na gapę” środkami komunikacji publicznej. To dowodzi, jak istotne jest z jednej strony dogłębne zrozumienie zasad etyki, a z drugiej ich przestrzeganie nie tylko w czasie pracy, ale również poza nią. Na koniec dnia jesteśmy cały czas tą samą osobą i powinniśmy dawać świadectwo odpowiedzialnego postępowania w każdym momencie. W dzisiejszych czasach, gdy zasady etyki ulegają erozji i rozmyciu wśród zachowań koniunkturalnych, obliczonych na szybki efekt, bez refleksji nad odpowiedzialnością, przykładem dla młodego pokolenia powinni być nie tylko doświadczeni managerowie, ale również ich rówieśnicy, którzy wraz z nimi wkraczają w biznes i mają odwagę brać na siebie ciężar odpowiedzialności za podjęcie decyzji.
O inwestycjach społecznie odpowiedzialnych, które mogą mieć pozytywny wpływ na wizerunek całego rynku kapitałowego
Pisze prof. Krzysztof Jajuga, Prezes CFA Society Poland.
Kapitalizm może się bezproblemowo rozwijać z korzyścią dla wszystkich uczestników rynku tylko wtedy, gdy ci uczestnicy będą się zachowywać profesjonalnie i etycznie w celu zwiększania długoterminowej wartości podmiotów. Krótkoterminowość niszczy system rynkowy. Osoby zatrudnione w sektorze finansowym powinny stosować następującą hierarchię: najpierw interes klienta, potem interes firmy, w której pracuję, a na końcu interes własny.
Etyka powinna być ważnym imperatywem w podejmowaniu decyzji finansowych i strategicznych w ramach organizacji głównie z tego powodu, iż mają one wpływ na budowanie długoterminowej wartości organizacji. Tzw. corporate responsibility jest dziś jednym z kryteriów oceny spółek przez inwestorów, co powoduje, że znajduje odzwierciedlenie w wycenie, będącej nieodłącznym elementem analizy fundamentalnej spółki. Zostały stworzone indeksy spółek społecznie odpowiedzialnych. Jest coraz więcej funduszy inwestycyjnych SRI (ang. socially responsible investments; inwestycje społecznie odpowiedzialne).
Tytuł zawodowy CFA (Chartered Financial Analyst) jest najbardziej prestiżowym na całym świecie tytułem zawodowym w zakresie finansów. Już od samego początku (czyli od 1963 r.) przykłada wielką wagę do kreowania i promowania standardów etycznych. Po pierwsze, we wszystkich trzech etapach egzaminu sprawdzana jest wiedza teoretyczna z etyki, jak również umiejętność interpretacji praktycznych sytuacji, w których występują nieetyczne zachowania. Po drugie, od wielu lat publikowany jest (i co jakiś czas uaktualniany) Code of Ethics and Professional Standards, w którym zostały zdefiniowane 22 standardy etyczne, pogrupowane w następujące grupy standardów: profesjonalizm, uczciwość na rynkach kapitałowych, obowiązki wobec klientów, obowiązki wobec pracodawcy, analiza inwestycji, rekomendacje i działania, konflikt interesów, odpowiedzialność posiadacza tytułu CFA i kandydata. Po trzecie, każdy posiadacz tytułu zawodowego CFA co roku podpisuje oświadczenie dotyczące spełniania standardów etycznych. Po czwarte, bardzo mocno promowana jest edukacja w zakresie etyki, niektóre stowarzyszenia organizują konkursy dla studentów z zagadnień etycznych. W przypadku złamania standardów kodeksu etyki posiadacz tytułu może go stracić, co oznacza koniec atrakcyjnej kariery na rynkach finansowych.
Młodzi ludzie powinni wymagać spełniania standardów etycznych od członków organizacji. Drugi podstawowy warunek to ciągłe doskonalenie. Organizacja, taka jak stowarzyszenie zawodowe, powinna pomagać w ciągłym doskonaleniu jej członków. Każdej organizacji zawodowej należy życzyć, aby jej managerowie myśleli w kategoriach etycznych, byli profesjonalistami, myśleli długoterminowo, umieli zarządzać ryzykiem i nie wiązali się z partiami politycznymi.
Problem etyki w biznesie stał się szczególnie odczuwalny w 2008 r., kiedy na fali kryzysu finansowego dobre praktyki przestały być kwestią drugorzędną. To właśnie wtedy powstały zaostrzone regulacje prawne, a opinia publiczna zaczęła domagać się większej przejrzystości działań przedsiębiorstw. Pojawiło się wówczas wiele opinii, według których za całą sytuację odpowiada kapitalizm. Należy jednak ostrożnie podejść do tych poglądów, głównie ze względu na to, że system ten jest tak naprawdę etycznie neutralny, a jego podstawową cechą jest wydajność.
Historia pokazała jednak, jak ważne jest dopilnowanie kwestii etycznych przez organizacje, które w kapitalizmie funkcjonują. Po wydarzeniach z 2008 r. wiele firm postanowiło wprowadzić kompleksowe kodeksy etyki – obecnie posługuje się nimi aż 93 proc. korporacji. Jak się niestety okazuje, zbiory norm i wartości, którymi powinny kierować się przedsiębiorstwa, mają niewielki wpływ na faktyczne działania, a retoryka organizacji często nie wykracza poza obszar teorii. Potrzeba stworzenia efektywnie funkcjonującego środowiska o wysokich standardach moralnych stanowi więc jeden z priorytetów i wchodzi w zakres obowiązków kadr kierowniczych.
Kwestie etyczne w tandemie z operacjami biznesowymi wpływają na długoterminową wartość marek oraz dochody przedsiębiorstw. Pułapkę fasadowej odpowiedzialności biznesu obserwują jego najważniejsi interesariusze: inwestorzy, instytucje kontroli, organy ścigania, rządy, NGO i – przede wszystkim – społeczeństwo. Era pozornego CSR dobiegła końca, a coraz więcej firm zaczęło stawiać na zrównoważony rozwój. Pomagają im w tym specjaliści związani z finansami, których wizerunek oraz postawa po 2008 r. stały się szczególnie newralgiczne. Instytut CIMA opracował Globalne Zasady Rachunkowości Zarządczej, które kładą ogromny nacisk na moralne prowadzenie biznesu, a także pomagają w podejmowaniu zdroworozsądkowych decyzji. Członkowie CIMA kierują się kompleksowym kodeksem etycznym, który zobowiązuje do profesjonalizmu, praworządności i troski o ewentualne skutki społeczne. Nieprzestrzeganie zasad wiąże się z wykluczeniem z grona członków Instytutu.
Jak się okazuje, etyka jest szczególnie ważna dla młodszych pokoleń specjalistów. Nowa generacja bardzo krytycznie ocenia moralność dzisiejszego biznesu i jest zdania, że firmy powinny przyczyniać się do poprawy dobra ogółu. Oczekuje, że luka pomiędzy deklaracjami a rzeczywistymi praktykami organizacji będzie się zmniejszać, tym bardziej że w ostatnim czasie problemy etyczne stały się bardziej jaskrawe i „medialne” niż jeszcze kilka lat temu. Przedsiębiorstwa stają zatem przed ogromnym wyzwaniem. Już teraz powinny podjąć odpowiednie działania i zmienić swoje postępowanie, by w przyszłości przyciągnąć i utrzymać młodych pracowników.
Etyka to nieodłączny element wszystkich działań, które podejmują ludzie od zarania dziejów, dlatego również w systemie kapitalistycznym oraz przy uwzględnieniu każdej decyzji finansowej podejście etyczne powinno być czymś oczywistym. Etyka dotyka każdego obszaru życia człowieka, również sfery zawodowej, i dotyczy wszystkich stanowisk. Rozpatrywałbym ją w kontekście odpowiedzialności wobec organizacji, przełożonych, podwładnych, klientów, dostawców oraz innych interesariuszy. Im większa odpowiedzialność, tym większe wymogi oraz trudności związane z działaniami etycznymi. Sektor finansowy na tle innych branż nie jest niczym wyjątkowym.
Zagadnienia etyczne odgrywają znaczącą rolę w ramach Systemu Standardów Kwalifikacyjnych w Bankowości Polskiej, a ich zakres oraz waga zostały dopasowane do określonych stopni zawodowych. W zależności od stanowiska inaczej rozłożono akcenty dotyczące aspektów etycznych, ponieważ pracownicy banku to nie tylko doradcy klienta, ale również specjaliści ds. analiz kredytowych czy też operacji i rozliczeń bankowych. Zdajemy sobie sprawę, że doradcy oferującemu klientowi produkty i usługi bankowe mogą czasem kapitalitowarzyszyć dylematy etyczne, będące wynikiem konfliktu pomiędzy oczekiwaniami klienta a strategią banku. Stąd również stworzenie dokumentu nazywanego Kodeksem Etyki Bankowej, zbioru zasad postępowania związanych z działalnością banków, który składa się z dwóch części: Kodeksu Dobrych Praktyk oraz Kodeksu Etyki Pracownika Banku. Został on zaakceptowany przez wszystkie banki w Polsce i podpisany przez zarządy tych instytucji w dobrej wierze. Realizacja postanowień ujętych w tym dokumencie zależy natomiast przede wszystkim od kadry zarządzającej. Stosowanie zasad etycznych w praktyce przez managerów średniego i wyższego szczebla pomaga pracownikom na niższych stanowiskach postępować również zgodnie z przyjętymi normami. Jednakże etyka dotyczy nie tylko działań, które podejmują poszczególne jednostki, ale powinna leżeć w interesie całej organizacji, ponieważ stanowi ważny element kultury organizacyjnej i przekłada się na długoterminową relację z klientem, a w kontekście pracowniczym – na mniejszą rotację kadr.
Jestem wiceprzewodniczącym Europejskiej Federacji Banków Etycznych i Alternatywnych (FEBEA) i z informacji od Federacji wiem, że po wybuchu ostatniego kryzysu duża grupa klientów zdecydowała się zmienić banki na te, które prowadzą odmienną politykę w budowaniu relacji z odbiorcami produktów i usług bankowych. Mówię tutaj o instytucjach prowadzących bardziej tradycyjny model bankowości w oparciu o zdecydowanie bardziej transparentną komunikację i jasno określone obszary swojej aktywności.
Kapitalizm rozumiany jako system społeczno-gospodarczy bazujący na własności prywatnej, wolności osobistej i swobodzie zawierania umów oparty jest na rynkach dóbr i usług, pracy i kapitałowym. Jedną z cech kapitalizmu jest zróżnicowanie grup społecznych na pracowników i właścicieli kapitału, których relacje opierają się na ruchu okrężnym dochodów pieniężnych, zasobów wytwórczych oraz dóbr i usług. Jedną z cech gospodarki kapitalistycznej jest akumulacja kapitału. Jego pomnażanie zapewnia dynamikę gospodarczą, zwiększa produkcyjność pracy. Proces globalizacji doprowadził do przyspieszenia przepływów w gospodarce i zwiększenia roli rynków finansowych. Współcześnie przybrało to postać rosnącej roli rynków finansowych i motywów finansowych w procesie podejmowania decyzji, tak w skali lokalnej, jak i globalnej. Zjawisko to określane jest mianem finansjeryzacji gospodarki, której przejawem jest oderwanie przepływów towarów od przepływów finansowych, ze znacznym wzrostem wartości tych drugich. Taka sytuacja determinuje rosnący udział sektora finansowego w PKB poszczególnych krajów. Jednym z przejawów tego zjawiska jest również zmiana reguł współczesnego kapitalitowarzyszyć zmu. Zdaniem Eckharda Heina we współczesnych korporacjach przedefiniowaniu uległo pojęcie właścicieli i udziałowców, pomiędzy którymi nie ma już takich więzi jak w przeszłości. Obecnie dominującym zjawiskiem jest presja na osiąganie zysku, maksymalizację dywidendy i to w jak najkrótszym czasie. Perspektywa interesariuszy (ang. stakeholder perspective) ustąpiła miejsca perspektywie udziałowców, akcjonariuszy (ang. shareholder perspective), a zasada „zatrzymuj i reinwestuj” – idei „ograniczaj i dystrybuuj”. Konsekwencją tego zjawiska są narastające nierówności dochodowe, nadmierny wzrost zamożności niewielkiej grupy ludzi.
IPMA Polska jako stowarzyszenie profesjonalistów zarządzania projektami posiada Kodeks etyczny kierownika projektów. Jest to zbiór zasad, które determinują prowadzoną przez nas działalność w obszarze zarządzania projektami. Jest to także narzędzie, dzięki któremu kierownik projektu jest postrzegany jako zaufany partner zarówno dla współpracowników, jak i interesariuszy. Osoby zajmujące się zarządzaniem projektami, realizując cele tego zawodu, wpływają na jakość życia wszystkich ludzi w naszym społeczeństwie. Dlatego istotne jest, by osoby reprezentujące zawód Project Managera wykonywały swą pracę w sposób etyczny, zapewniający zdobycie i utrzymanie zaufania członków zespołu, kolegów, pracowników, pracodawców, klientów i społeczeństwa.
Ⓒ 2008-2024 Grupa MBE sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeżone.