Strefa Klienta
Prokrastynacja to tendencja do odkładania naszych obowiązków na później[1]. Jest znana nie od dziś. Wspominał o niej już cesarz Rzymu – Marek Aureliusz – w swoich „Rozważaniach”. Możliwe, że gdy to czytasz, też prokrastynujesz, podejmując jednocześnie wysiłek skupienia się na tekście.
Prokrastynuje prawie każdy – jeden częściej, drugi rzadziej. Przez wiele lat mechanizm ten był traktowany jako problem z produktywnością. Czy aby na pewno to ona jest sednem problemu? I wreszcie... co zrobić, żeby nam się chciało?
Myśli prokrastynującej osoby
„To jest za trudne” – przekonanie o wysokim stopniu trudności zadania wpływa na negatywne postrzeganie możliwości jego realizacji. Myśl o wykonaniu konkretnych obowiązków sprawia realnie nieprzyjemne odczucia.
„Zrobię to źle” – to wyobrażenie wiąże się ze strachem przed niewłaściwym wykonaniem zadania, które sprzyja prokrastynacji. Zgodnie z nią lepiej się z nim nie mierzyć, niż ponieść klęskę.
„Nie umiem się na tym skupić” – brak koncentracji, nieumiejętność skupienia się na danej czynności powoduje chęci, a może nawet konieczność, odłożenia zadania na później [2].
Dlaczego prokrastynujemy?
Jeśli zadanie, które mamy do wykonania, wiąże się z naszym hobby, sprawia nam radość, przyjemność czy szybką satysfakcję – nie prokrastynujemy. Nie odkładamy na później również pomocy naszym najbliższym. Prokrastynacja bowiem jest brakiem połączenia między intencją a realizacją [3]. Oznacza to tyle, że jeśli nie znamy sensu naszego działania, nie czujemy się wystarczająco zmotywowani, by je wykonać. Należałoby się zatem zastanowić, co jest naszym celem, dlaczego chcemy go realizować i w jaki sposób mamy to robić.
Prokrastynacja, czyli „red flag”
Wbrew powszechnemu przekonaniu prokrastynacja nie jest lenistwem, a zdolnością samoregulacyjną naszego organizmu [4]. Nasz mózg umiejętnie interpretuje sytuację, z którą się mierzymy. Gdy napotyka na swoistą niespójność między intencją podmiotu a czynnością, której się podejmuje, dostarcza nam darmową informację zwrotną w postaci mechanizmu, jakim jest prokrastynacja. Może być ona więc nie tylko problemem, ale i rozwiązaniem! Rozwiązanie to generuje nasza psychika w odpowiedzi na potrzebę podjęcia przez nas działania w kontekście tej niejednoznacznej sytuacji.
Prokrastynujesz? Znajdź sens
Jeżeli sumiennie robisz listy to-do, wpisujesz zadania w kalendarz, priorytetyzujesz je, ale nadal prokrastynujesz, zastanów się nad swoim stosunkiem do danej czynności. Czy wiesz, co masz robić, dlaczego i jak? Najprawdopodobniej któryś z tych trzech elementów jest niedookreślony, więc mózg odczytuje tę czynność jako działanie niemające sensu. Najbardziej odpowiedzialną decyzją, jaką można podjąć w momencie kryzysu sensu, to zadać sobie trzy kluczowe pytania i sprecyzować na nie odpowiedzi:
- Co? – czym jest nasze zamierzenie, jaki zakres obejmuje, z czym się wiąże;
- Czemu? – dlaczego chcemy podjąć się tej czynności;
- Jak? – w jaki sposób chcemy wykonać wyznaczone zadanie, jaki mamy plan działania.
Nie jesteśmy w stanie zarządzać działaniami, jeśli wcześniej ich nie dookreślimy i „nie zmierzymy". Niewiedza działa tutaj na naszą niekorzyść. Gdy te kwestie mamy już odhaczone – wyznaczmy im spójny cel. Mamy bowiem zdolność do samostanowienia emocjonalnego [4], z której warto świadomie korzystać.
Budowanie nawyków
Zrób pierwszy krok. Po zidentyfikowaniu celu i wyznaczeniu sensu czas wprowadzić zmianę. Nosi ona osobliwe imię – regularność. Najtrudniejsze będzie utrzymanie dyscypliny. Starania z pewnością będą opłacalne, gdyż podejmowany wysiłek wpływa na jakość naszego życia zarówno tego dziś, jak i jutro. Tworzenie nawyków to suma małych, codziennych decyzji. Każda kolejna próba utrzymania regularności przybliża nas do wykrystalizowania się spójnej codzienności wzbogaconej o korzystne przyzwyczajenia. Są one ogromną siłą.
Pamiętaj, że każde zadanie z czasem staje się prostsze!
Kochajmy swoją prokrastynację! A przynajmniej nie puszczajmy jej mimochodem.
Prokrastynować można na różne sposoby, ale także z różnych powodów. Jeśli czujesz, że problem jest poważny i znacząco wpływa na jakość Twojego życia i swobodne funkcjonowanie – pomocna może okazać się psychoedukacja lub psychoterapia. Takiej pomocy szukaj u specjalistów.
Źródła:
- [1] Szymczyk J., „Prokrastynacja i jej wpływ na naszą pracę”.
- [2] Psychocare, „Prokrastynacja”.
- [3] Psychomedic, „Prokrastynacja – zrób dziś, co masz zrobić jutro!”.
- [4] Tucholski A., „Wiem, mi też się nie chce – czyli lenistwo, prokrastynacja i marnowanie czasu”.
- Psychomedic, „Powszechne przyczyny prokrastynacji”.
- Tucholski A., „12 prostych sposobów na prokrastynację”.
Autor: Wiktoria Jackowska
Magistrantka filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Czynna uczestniczka konferencji naukowych. Pasjonatka kultury, lingwistka.
W Grupie MBE jest odpowiedzialna za redakcję tekstów do magazynu „Kariera w Finansach i Bankowości” oraz na stronę KarierawFinansach.pl.
Członkini Stowarzyszenia Bliżej ADHD działającego z misją edukacji o neuroróżnorodności.
Ⓒ 2008-2024 Grupa MBE sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeżone.